Niedoczynność tarczycy u psów

Niedoczynność tarczycy u psów

Niedoczynność tarczycy jest jedną z najczęstszych chorób endokrynologicznych dorosłych psów. Choroba u tego gatunku zwierząt w większości przypadków (około 95 % psów z niedoczynnością tarczycy) spowodowana jest rozwojem autoimmunologicznego limfocytarnego zapalenia tarczycy (lub idiopatycznej atrofii pęcherzykowej, która uważana jest za końcową postać zapalenia tarczycy) skutkującego obniżeniem produkcji i wydzielania hormonów tarczycy (tj. tetrajodotyroniny, nazywanej również tyroksyną (T4), i trójjodotyroniny (T3)). Ta postać choroby nazywana jest również pierwotną niedoczynnością tarczycy. Inne formy niedoczynności tarczycy u psów takie jak ośrodkowa (centralna) niedoczynność tarczycy (wtórna niedoczynność tarczycy bądź przysadkowa niedoczynność tarczycy; trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy bądź podwzgórzowa niedoczynność tarczycy) oraz wrodzona niedoczynność tarczycy występują rzadko (Panciera 2013; Rijnberk i Kooistra 2010). Pierwotna niedoczynność tarczycy występuje głównie u psów w średnim wieku. Nie stwierdza się predylekcji płciowej względem występowania tej choroby, choć uważa się, że podwyższone ryzyko rozwoju tej choroby występuje u sterylizowanych suk. Niedoczynność tarczycy występuje u psów wszystkich ras, jednakże choroba stwierdzana jest częściej u psów ras takich jak Golden Retriever, spaniele, teriery, dobermany, setery oraz psy innych dużych ras (Dixon 2004; Rijnberk i Kooistra 2010).

Zmiany skórne i metaboliczne są najczęstszymi objawami niedoczynności tarczycy u psów. Objawy takie jak osowiałość, otyłość, wyłysienia (często z hiperpigmentacją), pogrubienie skóry, łuszczenie oraz łupież mogą być zauważone przez właściciela zwierzęcia (Dixon 2004; Panciera 2013). Wywiad z właścicielem psa może również źródłem informacji na temat stopniowego spowolnienia mentalnej (otępienie) i fizycznej (osłabienie i nietolerancja wysiłkowa) aktywności, zaburzeń w rozrodzie (takich jak utrzymująca się faza anestrus i zanik popędu), nietolerancji chłodnych miejsc (poszukiwanie cieplejszych miejsc) oraz osłabienia apetytu (Rijnberk i Kooistra 2010). Badanie kliniczne oraz badania dodatkowe mogą ponadto pokazać inne zmiany związane z zaburzeniami dermatologicznymi, kardiologicznymi, oftalmologicznymi, endokrynologicznymi, gastroenterologicznymi czy hematologicznymi (Dixon 2004; Rijnberk i Kooistra 2010).

Niedoczynność tarczycy oraz jej różnicowanie z innymi chorobami o podobnym przebiegu i obniżonym stężeniem hormonów tarczycy może stanowić wyzwanie diagnostyczne. Rozpoznanie opiera się na danych uzyskanych z wywiadu, badaniu klinicznym, wynikach badań dodatkowych (w tym również testów tarczycowych). Jednakże, nie ma jednego testu, za pomocą którego można jednoznacznie potwierdzić rozpoznanie niedoczynności tarczycy. Należy również podkreślić, że niektóre leki (np. glikokortykosteroidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, sulfonamidy czy barbiturany) oraz inne choroby (w tym również te o podobnym przebiegu do niedoczynności tarczycy) mogą wpływać na stężenie hormonów tarczycy we krwi i prowadzić do błędnego rozpoznania choroby. Dlatego, jeśli jest to możliwe, należy badania w kierunku niedoczynności tarczycy przeprowadzać po upływie 6 tygodni od wycofania z terapii zwierzęcia leków, które mogą powodować uzyskanie wyników fałszywie dodatnich. Ponadto, należy podkreślić, że stężenie tyroksyny we krwi u psy niektórych ras (Greyhound, Wilczarz irlandzki, Whippet, Chart szkocki, Basenji, Chart arabski) jest niższe niż u psów pozostałych ras. Ponadto, stężenie T4 we krwi jest niższe u psów ras dużych i średnich w porównaniu z psami ras mniejszych; oraz jest niższe u psów starszych w porównaniu z psami w średnim wieku i młodszymi (Dixon 2004; Rijnberk i Kooistra 2010). W związku z powyższym samo oznaczenie w surowicy stężenia tyroksyny jest niewystarczające do postawienia rozpoznania niedoczynności tarczycy. W rutynowo wykonywanych badaniach zalecane jest oznaczanie stężenie tyroksyny (całkowitej i/lub wolnej) oraz hormonu tyreotropowego (TSH) (Panciera 2013). Jednakże, niektóre leki mogą również wpływać na stężenie TSH (np. sulfonamidy oraz leki przeciwdrgawkowe mogą powodować wzrost stężenia TSH) (Dixon 2004). W diagnostyce niedoczynności tarczycy u psów zastosowanie znajdują również techniki obrazowania takie jak scyntygrafia tarczycy czy ultrasonograficzne badanie gruczołu tarczowego (Panciera 2013; Reese i wsp. 2005). Niestety jednak, obecnie badanie scyntygraficzne tarczycy nie jest dostępne w praktyce weterynaryjnej w Polsce. Ponadto, dodatkowym oznaczeniem pomocnym w rozpoznaniu niedoczynności tarczycy u psów jest badanie na obecność autoprzeciwciał przeciwko tyreoglobulinie, choć test ten potwierdza jedynie autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, nie potwierdza natomiast zaburzenia funkcjonowania tego gruczołu, i zarówno wyniki pozytywne jak i negatywne mogą być stwierdzane u psów z niedoczynnością tarczycy oraz psów bez niedoczynności tego gruczołu (Dixon 2004). Ostatecznie prawidłowa odpowiedź na leczenie ukierunkowane na niedoczynność tarczycy może potwierdzać rozpoznanie tej choroby (Panciera 2013).

Leczenie opiera się na doustnej suplementacji syntetycznej tyroksyny (lewotyroksyny). Inne leki, w skład których wchodzą wyciąg z tarczycy (wieprzowa bądź wołowa sproszkowana tarczyca), liotyronina, trójjodotyronina czy też połączenie T3 i T4, nie są zalecane do stosowania u psów z niedoczynnością tarczycy (Panciera 2013; Rijnberk i Kooistra 2010). Efekty leczenia powinny być monitorowane, a dawka lewotyroksyny powinna być dostosowana na podstawie stwierdzanych klinicznie i laboratoryjnie zmian oraz po uwzględnieniu współwystępowania innych chorób (takich jak cukrzyca, choroba Addisona, oraz choroby nerek, wątroby i serca) (Panciera 2013).

Piśmiennictwo:

Dixon R.M. Canine hypothyroidism. In: Mooney C.T. and Peterson M.E. (eds.) BSAVA Manual of Canine and Feline Endocrinology. 3 rd ed. British Small Animal Veterinary Association, Gloucester, 2004, pp. 76-94.

Panciera D. Hypothyroidism in Dogs. In: Rand J., Behrend E.N., Gunn-Moore D. and Campbell-Ward M.L. (eds.) Clinical Endocrinology of Companion Animals. Wiley-Blackwell, Ames, 2013, pp. 263-272.

Reese S., Breyer U., Deeg C., Kraft W., Kaspers B. Thyroid sonography as an effective tool to discriminate between euthyroid sick and hypothyroid dogs. Journal of Veterinary Internal Medicine, 2005, 19, 491-498.

Rijnberk A., Kooistra H.S. Thyroids. In: Rijnberk A. and Kooistra H.S. (eds.) Clinical Endocrinology of Dogs and Cats. An Illustrated Text. 2 nd ed. Schlütersche Verlagsgesellschaft, Hannover, 2010, pp. 55-91.